Zupełnie niespodziewanie robimy wypad od dawna oczekiwany, na cmentarz żydowski w Częstochowie.
To nekropolia istniejąca od 1799 roku i wpisana do rejestru zabytków. Na powierzchni ok 9 ha skatalogowano 4 500 grobów podzielonych na części męską i żeńską. Dla nas potrzaskane macewy z hebrajskimi napisami otulone dywanem bluszczu są świadectwem tajemniczej przeszłości ludzi, którzy do niedawna współtworzyli naszą rzeczywistość... Przedzieramy się samochodem przez rzadko używaną drogę, gałęzie rysują nam karoserię. Za nami samotne auto, podąża w tym samym kierunku. Kierowca zatrzymuje się, nie dowierzając naszym poczynaniom. Kiedy przekraczamy bramę cmentarza, dociera za nami. To jakaś magia... Mężczyzna, który jechał za nami to Israel z Tel Awiwu ... przełamujemy nieśmiałość, prowadzi nas do Ohelu z 1919 r. cadyka Pinchasa Menachema Justmana (miejsca corocznych pielgrzymek chasydów z całego świata). To święty przywódca chasydyzmu z Góry Kalwarii. Na jego grobie leżą kartki i kamienie pozostawione przez wyznawców.
Dyskretnie wycofujemy się do dalszej części cmentarza , wcześniej robiąc sobie kilka zdjęć i wymieniając się telefonami i emailami. Z oddali widzimy jak się kołysze modląc. Spacerujemy zarośniętymi alejkami, jest półmrok i cisza...
tumba z1937 r. nadrabina Nachuma Asza
przywołuję w pamięci przeczytany w gazecie wiersz... Numery do szatni ciał Deutsche Bahn Powoli hamuj Przed nami hopka I napis Arbeit Macht Frei Za bramą rampa Witają nas psy Owczarek niemiecki I jego pan W wysokich butach Na glanc Zostawiać bagaże Stawać w szeregu Ordnung muss sein Odsłaniać lewe przedramię Rzesza wydzierga wam Numery do szatni ciał Zakatowani ludzie Otwarte piece Żółto- czerwone płomienie I czarny z komina dym Wojciech Namysł (Wwa)
Kwiecień nas nie rozpieszczał, ograniczył osłabieniem, chorobami i niefajną pogodą. Całe dnie spędzamy w naszym domku, utrzymując ciepło i prowadząc prace wykończeniowe, od czasu do czas przerywane kawą + gra w karty i zapatrzenie w horyzont za oknem. W końcu robi się cieplej i czas na jakiś wypad. Planujemy wycieczkę na cmentarz żydowski w Częstochowie. To jeden z elementów ćwiczenia w pamięci o największej zbrodni przeciw ludzkości jaką był holocaust. Za nami spory kawałek życia a z nim wiersze, książki, filmy na ten temat...Gdzieś tam powstają muzea, zdarzenia... jak coroczny Marsz Żywych a my cóż, możemy starać się ćwiczyć pamięć... Podobno, każdy z nas jest zdolny do najgorszego zła (wg Zimbardo), mając tą świadomość musimy nieustannie ćwiczyć się w pamięci o potworności, banalności zła... To jest dobry powód, żeby polecić ostatnio przeczytaną książkę częstochowianki Irit Amiel " Życie tytuł tymczasowy ".
Irit jest poetką, powieściopisarką i tłumaczką izraelską GENIALNĄ - nie skończyła żadnej szkoły, zaczęła pisać dosyć późno, bo po sześćdziesiątce a w Polsce została od razu zauważona i dwukrotnie nominowana do literackiej nagrody Nike . Przypadek zrządził, że trafiłam na wywiad z nią (Częstochowa to miasto, które zawróciło moje życie i czasami włącza mi się sygnalizacja gdy trafiam na zdarzenie z nim związane) i zachwyciła mnie jej uroda, spójność duszy i ciała i to życie... Irit ( w poprzednim życiu Irenka Librowicz) ćwiczy się w pisaniu o umarłych za życia, osmalonych, ocalałych niezdolnych do pamięci. Zamarłam, czytając jej wspomnienia . Jako dziesięcioletnia dziewczynka wypchnięta przez szczeliną częstochowskiego getta podejmuje drugie życie...samotna, bez rodziny, domu, pieniędzy w przerażającym świecie, gdzie w każdej chwili mogła to życie stracić... To mi wystarczyło, żeby przeczytać książkę o zmaganiu się z cierpieniem, rozczarowaniem, beznadzieją i jak z tego popiołu rodzi się podwójny apetyt na życie, entuzjazm, radość (bo to również książka pełna humoru, autoironii...) Irit Amiel zaraża życiem ...
Tak wielu z nas, czasami tego tego brakuje. Odwracając głowę i serce od rozczarowań, nieustannie poszukujemy takich śladów sensu egzystencji.... a jak to się czyta !!!
To jej wiersz...
Sen napożegnanietysiąclecia
Idęulicą w kwietniu
najokrutniejszymponoć
zewszystkichmiesięcyroku.
Niebo jest czystelazurowe
gdzieniegdzietylkopopstrzone
barankowymiobłokami.
Jakjapońskiedrzewawiśniowe
kwitnąbiało i różowo
jakieśnieznane mi krzaki.
Bosoostrożniestąpampomiędzy
ostrymiodłamkamirozbitychszyb.
W kurzu i w błociewalająsię
czapkibezgłów, beznogiebuty,
poszczerbionebezdzietnenocniki,
porąbanesiekierąbezdomnedrzwi
do nieistniejącychdomów.
Poplamionerdzązeschniętejkrwi
zbyteczneuśmiechy
nastarychpożółkłychzdjęciach.
Nagle dostrzegamczarną
futrzanąmufkęmojejmamy
zesterczącądłonią
w skórzanejbeżowejrękawiczce
Rzucamsię do ucieczki.
Słyszęznany mi wrzask JUDE! JUDE!
Biegnępotykamsięupadam i budzę
zlanazimnympotem
w izraelskiparnyporanek
i to zdanie, które czytam ze wstydem
" A w Polsce nawet Zagłada i Żydzi, których prawie tam nie ma, stają się nagle chic. I wprowadzi się moda na żydowski cyrk w miastach i miasteczkach bez żydów."
